This post is also available in:
English (İngilizce)
Hidrolik Pres ve Hidrolik Sistemler
Hidrolik Presin Yapımı
EK-Hidrolik Presin Uyguladığı Kuvvetin Hesaplanması
Hidrolik Pres Yapımı ve Hidrolik Sistemler
Bu yazıda adım adım hidrolik pres yapımı sürecini anlatıyorum. Bu el yapımı pres makinesi, 10 tonluk bir hidrolik kriko projesi olarak tasarlandı ve metal şekillendirme gibi metal işleme projeleri için kullanılabilecek sağlam bir yapıya sahiptir. Ayrıca uyguladığımız basınç hesaplama yöntemi ile sistemin gücünü net olarak ölçüyoruz. Eğer siz de evde el yapımı pres makinesi yapmak istiyorsanız, bu rehber tam size göre.
Hidrolik sistemler ilk olarak Joseph Brahmah tarafından derilere şekil vermek amacı ile kullanılmıştır. Bugün hidrolik sistemler birçok alanda, yalnızca pres uygulamalarında değil, sanayi makineleri ve iş makineleri gibi alanlarda da kullanılmaktadır.
Hidrolik sistemler temel olarak Pascal prensibi ile çalışır. Kapalı bir kapta bulunan sıvıya uygulanan basınç, kabın her yerine eşit olarak iletilir. Bu prensip sayesinde, küçük bir kuvvet geniş bir yüzeye yayılarak ağır nesneleri kaldırmak için büyük bir kuvvet oluşturabilir.
El Yapımı Hidrolik Pres Yapımı Aşamaları
MUTLAKA YUKARIDAKİ UYARILARA UYGUN KORUYUCU ÖNLEMLER ALARAK İŞLEMLERİ YAPINIZ
1-) Hidrolik Pres Ünitesinin Kurulumu
Hidrolik pres yapımı için en pratik ve uygun maliyetli yöntem, bir hidrolik kriko kullanmaktır. Bu proje, temelde 10 tonluk bir hidrolik kriko projesi olarak geliştirildi. Ben 10 ton kapasiteli bir araç krikosu (jack) tercih ettim. Teorik olarak 10 ton olsa da, bunu el gücüyle sağlamak ciddi bir kuvvet gerektirir. Bu bölümde el yapımı pres makinesi için hidrolik ünitenin kurulum adımlarını bulacaksınız.
Bu tip hidrolik ünitelerde genellikle basınç saati yer almaz. Ancak bu sistem yalnızca araç kaldırmak için değil, bilimsel ve teknik testler amacıyla geliştirildiği için basınç hesaplama yöntemi uygulanmalıdır. Bu nedenle sisteme 100 BAR kapasiteli bir gliserin dolgulu basınç göstergesi eklendi. Dikkat: Gliserinsiz (kuru) göstergeler tercih edilmemelidir.
Sistemin kurulumu sırasında yağ tamamen boşaltılmalı ve hidrolik iç aksam gerekirse tiner ile temizlenmelidir. (O-ring parçaları çıkarılmadan önce tiner kullanılmamalıdır.) Gövdeye 3–4 mm çapında delik açılarak göstergeye bağlanan kanal sisteme entegre edilir. Bu kanal basıncı göstergeye iletir.
Bağlantı için mutlaka çelik burçlu, hidrolik sistemlere uygun rekorlar kullanılmalıdır. Ayrıca hidrolik ünite söküldüğünde, ana mildeki basınç contaları da kontrol edilmeli ve gerekiyorsa yenileriyle değiştirilmelidir. Bu noktada conta seçimi, sistemin taşıyacağı yüke uygun olmalıdır.
Sistem artık basınç üretebilecek yapıdadır. Görselde yer alan iki ana parçadan soldaki pistonun göreviyse basınç düşürmedir. Sağdaki ise yüksek basınç durumunda devreye giren emniyet çıkışıdır. Bu kısım değiştirilmemeli, orijinal haliyle korunmalıdır. Aksi takdirde hidrolik pres yapımı sırasında güvenlik riski oluşabilir. Sağ koldaki pompa, F1 pistonuna karşılık gelir ve sistemdeki yağı iterek basıncı oluşturur. Bu kısımda tek yönlü vana (checkvalf) yer alır.
2-) TAKOZLAR
Bu el yapımı pres makinesi, roket motorlarında kullanılan kil ve yakıtı basınçla preslemek amacıyla geliştirilmiştir. Ancak yapım sırasında karşılaşılan teknik sorunlardan biri, hidrolik kriko projesi üzerine kurulu bu sistemde üst tablaya sahip olmamasıydı. Mil oldukça ince olduğundan doğrudan kalıp kullanımı mümkün değildi. Bu nedenle hurdacılardan 30–40 mm kalınlığında dairesel metaller toplanarak metal işleme için sağlam birer pres tablası hâline getirildi.
Optimum D210x400 masa üstü tornam maksimum 100 mm çapta işleme yapabiliyor. Fakat ihtiyaç duyulan takoz çapları daha büyük olduğu için yeni bir çözüm üretildi. Takozlara mil takılarak torna aynasına bağlandı ve denge sağlandı. Bu teknikle, daha büyük çaplı metal işleme projeleri de mümkün hâle geldi.
Takozlara mil yapıştırmak için “ALCON – metalize çelik” isimli güçlü bir yapıştırıcı kullanıldı. Siyah yapıştırıcı ve turuncu katalizör içeren bu ürün, metal uygulamalarda yüksek dayanım sağlar. Uygulama sonrası 24 saat beklenerek tam kürleşme sağlandı. Bu yöntemle takozlar torna tezgahına bağlanıp simetrik biçimde işlenebilir hâle geldi.
İlk olarak her bir takozun merkezini belirleyip 10 mm çapında matkapla delik açtım. Daha sonra bu deliğe uygun çapta bir mil yerleştirerek metal yapıştırıcı ile sabitledim. Sağlam bir yapışma sağlamak için 24 saat boyunca kurumaya bıraktım. Bu aşamada takozun hareket etmemesi çok önemlidir; en güvenli çözüm mengeneye bağlayarak sabit tutmaktır.
Kuruma işleminin ardından takozları torna tezgahına bağlayarak işlemeye başladım. El yapımı pres makinesi için hazırlanan bu parçalar, yüzeyleri bozuk ve dengesiz olduğu için dikkatli bir şekilde işlenmelidir. Tam merkezden dönmeyen parçalar ilk başta yalpalama yapabilir ancak torna ilerledikçe bu düzensizlikler azalır.
İşlem süreci yavaş ama kontrollü ilerlemelidir. Hızlı çalışmak, özellikle metal işleme sırasında kullanılan elmas uçların kırılmasına neden olabilir. Oluşan çapaklara karşı da dikkatli olunmalıdır. Unutmayın: Çapaklar asla makine çalışırken ya da durmuş olsa bile elle alınmamalıdır. Ciddi kesiklere yol açabilir.
Takozun hem ön hem de arka yüzeyleri, uygun torna kalemleri ve açılarla işlenmelidir. Çünkü düzgün olmayan bir yüzey, presleme sırasında kalıbın kaymasına ve baskı hatalarına neden olabilir. Bu adımlar, hidrolik pres yapımı için sağlam ve güvenilir bir pres tablası oluşturmanın temelidir.
Yaklaşık 1 gün süren tornalama ve yüzey düzeltme işlemleri sonucunda, hidrolik pres yapımı için gereken takozlar istenilen forma ulaştı. İlk hâlinden eser kalmayan yüzeyler, pres tablası olarak kullanılacak şekilde pürüzsüzleştirildi. Ortadaki mil, istenirse çıkarılabilir; ben kalıp merkezleme amacıyla sabit bıraktım.
Birden fazla takoz kullanmamın sebebi, bu el yapımı pres makinesi ile kısa roket motorları presleyecek olmamdı. Ancak sistem, en büyük motor boyuna göre yüksek tasarlandığından, tabla ile üst nokta arasında uzun bir mesafe oluşacaktı. Çap küçük ve boy uzun olduğunda, baskı altında mil kolayca eğrilip zarar görebilir. Bu riski azaltmak için takozları üst üste kullanarak yüksekliği optimize ettim. Bu yapı, metal işleme ve roket motoru presleme gibi projelerde sağlam bir çözüm sunar.
3-) GÖVDENİN YAPILMASI
Bir hidrolik kriko projesi için en kritik bölüm, sağlam ve rijit bir gövdedir. Gövde, yüksek basınçlara dayanacak şekilde güçlü bir iskelet yapısına sahip olmalıdır. Sürekli stres altında çalışacak bu yapı, zayıf malzeme veya kötü kaynakla 2 günde dağılabilir. Bu nedenle gövde yapımında sağlam profiller ve kaliteli kaynak yöntemleri kullanmak şarttır.
Maliyetleri düşürmek amacıyla parçaları hurdacılardan temin ettim. Ayrıca piyasadaki profillerin genelde 6 metrelik boylarla satılması, hem ekonomik hem de taşıma açısından zorluk çıkarıyor. Bu yüzden geri dönüşüm malzemeleriyle çalışmak oldukça mantıklı bir tercih oldu.
AutoCAD planı ekte sunulmuştur. Gövde tasarımında temel olarak NPU100 ve NPU50 profillerin yanı sıra 50×25 mm lama ve M18 saplama çubuklar kullanılmıştır. Bu kombinasyon, projeye gereken basınç dayanımı ve yapısal stabiliteyi sağlamaktadır.
3A-) Pas ve Kalıntıların Temizlenmesi
Hidrolik presin sağlam ve uzun ömürlü olabilmesi için gövde malzemesinin kaynak öncesi pas ve kalıntılardan arındırılması şarttır. Bu işlem, metal işleme projelerinde sıkça kullanılan pratik bir yöntem olan matkaba takılan çelik tel fırçalarla yapıldı. Hızlı ve etkili sonuç veren bu yöntem, yüzeyin boyamaya hazır hâle gelmesini sağladı.
UYARI: Tel fırçalar çalışırken fırlayabilir. Bu yüzden mutlaka gözlük ve eldiven gibi koruyucu ekipman kullanılmalıdır.
3B-) Gövde Kesim İşlemi
El yapımı hidrolik pres makinesi için kullanılan NPU100 profiller, ana taşıyıcı direk olarak görev yaparken, NPU50 profiller kiriş görevini üstleniyor. Bu sebeple, NPU100 profillerin uçları dikkatlice kesilip eğelenerek düzgün yüzeyler oluşturulmalıdır.
3C-) Destek Saplamalarının Deliklerinin Açılması
Gövdenin mukavemetini artırmak için tasarlanan M18 saplama çubukları için 18 mm çapında delikler açılması gerekiyor. Elimde sütunlu matkap olmadığından, el yapımı pres projesi için torna üzerinde uygun matkap ucu aynaya bağlanarak delme işlemi başarıyla tamamlandı.
3D-) Kaynak Öncesi Hazırlık ve Uygulama
Pres gövdesinin dayanıklılığını artırmak için kaynak kanalı açma işlemi yapıldı. Kalın profil et kalınlığına sahip olan bu gövdede, elektrot kaynağının sağlam tutulabilmesi için açılan kanallar oldukça derin olmalıdır.
UYARI: Spiral taş takarken taşın yönüne dikkat edin. Taşın yazılı kısmı daima cihazın iç tarafına bakmalıdır. Bu detay, hem güvenlik hem de işlem kalitesi açısından kritiktir.
Bu adımlar sayesinde, el yapımı hidrolik pres projesi için sağlam ve dayanıklı bir gövde oluşturulmuş olur.
3E-) Kaynak İşlemi ve Güvenlik Önlemleri
Kaynak işlemi öncesi tüm birleşim noktalarında kaynak ağzı açılmalıdır. Bu projede 2 mm elektrot kullanıldığı için, kanal genişliği minimum 2–4 mm olacak şekilde konik formda açılmıştır. Bu sayede kaynak metali derinlemesine nüfuz eder ve yüksek basınca dayanıklı bir yapı elde edilir.
GÜVENLİK UYARISI: Kaynak işlemi, ölümcül riskler içeren bir işlemdir. Deneyiminiz yoksa mutlaka profesyonel bir kişiden yardım alın. Topraklama kablosunu (şase) ek parçalarla uzatmak yerine tek parça kullanın. Aksi hâlde, yüksek direnç nedeniyle akım sizin üzerinizden geçebilir ve bu durum ölümcül olabilir.
Koruyucu eldiven, kaynak maskesi ve gözlük kesinlikle kullanılmalıdır. Elektrot kaynağında, oluşan çapaklar kırılmadan üst üste kaynak yapılmamalıdır. Ben bu işlemde 100–120 Amper akım kullandım, siz malzeme kalınlığına göre ayarlama yapmalısınız.
Kaynak sonrası kalan çapaklar soğuduktan sonra temizlenmeli ve kaynakta boşluk kalmışsa, dolgu yapılmalıdır. Bu işlem, el yapımı hidrolik pres projesinin hem dayanıklılığını hem de görsel kalitesini artırır.
Hidrolik presin gövdesi hazır. Ayakta durabilmesi için 40×40 L köşebent kaynak yapıldı. Şu anda saplamalar çıkarılıp hidrolik ünite ile test edilecek. Bunun görüntüsü en alttaki videoda yer almakta. Böylece kaynak kalitesi de kontrol edilecek.
4-) BOYAMA İŞLEMİ
Pres testlerden başarıyla geçtikten sonra 2-3 kat gri anti-pas astar boya ile boyandı. Ardından kırmızı renkte kaliteli boya ile 2 kat daha uygulama yapıldı. Öncesinde çatlaklar ve pürüzlü yüzeyler polyester macun ile dolduruldu ve tesviye edildi.
Son aşamada kalın lama, üstteki NPU50’ye çelik vidalarla sabitlendi. Çünkü basınç etkisiyle bu bölge deformasyona uğrayabilir. Vidalar sayesinde ileride değişim yapılabilecek.
Daha fazla detay için aşağıdaki videoyu izleyebilirsiniz.
“HİDROLİK PRES YAPIMI” VİDEOSU
EK-HİDROLİK PRES KAÇ KG KUVVET UYGULUYOR ?
Takılan göstergeler sadece basıncı göstermektedir. Bunun için bir takım ölçüm ve hesaplar yapmamız gerekecek. Öncelikle bize gerekli olan kovanın yüzey alanı yani kovanın iç çapı gerekli. Bu yağın dolduğu alanı bize verecek
- Kovanın iç çapı ölçülür
- İç çaptan yola çıkarak yüzey alanı hesaplanır-(formül=π.r²)(hidrolik sistem çalıştığında yağın basınç yaptığı alan)
- 1 bar 1 mm² ye 0.1 newton – sabit
- 1kğ = 9,81 newton ( yer çekimi ivmesi) – sabit
Buna Göre Projedeki Presin Gerçek Gücünü Hesaplayalım
- Yüzey alanı = 3,14 cm x 3,24 cm = 10,17 cm² =1017 mm²
- 1017 mm² x 0.1 newton = 101.7 newton ( 1 bar’da 1017 mm² alanı olan presin uygulayacağı kuvvet – newton olarak)
- 101.7 newton / 9.81 = 10.3 kğ
- Sonuç : 1017 mm² yüzey alanı olan presimiz in 1 barda uyguladığı kuvvet 10.3 kğ dır . Eğer yüzey alanı büyürse uygulayacağı kuvvet büyüyecekti fakat basınç saati yine 1 barı gösterecektir ;-)
10 Tonluk Hidrolik Pres Yapımı için Teknik Plan
- Hidrolik Pres Planım ( şifre : www.ercankoclar.com)
- Hidrolik Pres Inventor Dosyaları (şifre : www.ercankoclar.com)
Teknik Dokümanlar
- Kompozit malzeme üretiminde kullanılan hidrolik pres tasarımı ve imalatı
- HIDROLIK VE PNÖMATIK DEVRE Elemanları ÇIZIMLERI
- Hidrolik sistemler
- HİDROLİK ÇALIŞMALARDA İSTATİSTİKSEL YÖNTEMLERİN KULLANIMI
- Hidrolik
📌 Proje Özeti ve SEO Bilgileri
Odak Anahtar Kelime: hidrolik pres yapımı
Meta Açıklama: 10 tonluk el yapımı hidrolik pres projesi. Teknik çizim, kuvvet hesabı ve uygulamalı yapım rehberi bu sayfada.
Etiketler: #hidrolikpresyapımı #elyapımıpresmakinesi #10tonkrikoprojesi #metalişlemeprojeleri #basınçhesaplamayöntemi
Hidrolik presin çalışma prensibi için Wikipedia sayfasına göz atın
This post is also available in:
English (İngilizce)
